Компьютерлік ойындар

Видео ойын (ағылш. video game) — электронды құрылғының экранындағы бейнемен түрлі құрылғылар (контроллер, пернетақта және т.б.) арқылы әрекеттесу арқылы ойналатын ойын. Осындай электронды құрылғы ретінде теледидарға қосылатын ойын приставкасы, арнайы , дербес компьютер, ұялы телефон қарастырылуы мүмкін.

Қазіргі уақытта «видео ойын» мен «компьютер ойыны» көбінесе синоним ретінде қарастырылады.

2011 жылы АҚШ-та компьютерлік ойындар ресми түрде жеке өнер түрі ретінде танылды.

Тарихы

Ойынға арнайы жасалған алғашқы интерактивті электронды құрылғылар және компьютерлерге арналған алғашқы ойын бағдарламалық жасақтама екінші дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ-та жасалды. 1948 жылы американдық физиктер кіші Томас Голдсмит пен Астле Рэй Манн «катодты сәулелік түтік ойын-сауық құрылғысын» патенттеді, ол электронды ату алаңы болды; неғұрлым жетілдірілген құрылғы 1958 жылғы теннис тренажеры, оны Уильям Хигинботам осциллограф негізінде жасады. Ойын бағдарламалары бастапқыда басқа мақсаттарға арналған алғашқы компьютерлер үшін жасалды: мысалы, «tic-tac-toe» ойынын имитациялайтын OXO бағдарламасы (1952), EDSAC компьютеріне британдық ғалым Александр Дуглас Кембридж университетінде докторлық диссертацияның құрамында құрастырған. Бірінші компьютерлік ойын деп саналатын (1962) Массачусетс технологиялық институтының PDP-1 шағын компьютеріне арналды, оны Стив Рассел және тағы екі студент жазды

Кейінірек «бейне ойындар индустриясының атасы» атанған Computer Space (1971) және Ральф Баердің Pong (1972) сияқты аркадтық машиналары компьютерлік ойын ұғымын бағдарламашыларға арналған ойын-сауықтан коммерциялық өнімге айналдырды. Ральф Баэр 1972 жылы американдық нарықта шығарылған шығыс құрылғысы ретінде теледидарды қолданған алғашқы бейне ойын консолін жасаушы атағына ие. Magnavox Odyssey және Pong үлкен жетістіктерге қол жеткізді, олар басқа өндірушілердің көптеген аппараттық және бағдарламалық жасақтамаларын шығарды - бұл серпіліс компьютерлік ойындар индустриясының бастауына айналды. 1978 жылы жапондық Taito компаниясы құрған аркада машинасы Жапонияда да, АҚШ-та да аркада машиналарының алтын дәуірін бастады - өз кезегінде бұл Atari 2600 (1977) сияқты үй консольдерін және оларға арналған ойындарды шығаруға қуатты серпін берді.

Үйдегі ойын консолі нарығының сапасыз, біртектес ойындармен толып кетуі 1983 жылы компьютерлік ойындар индустриясында дағдарысқа алып келді, сол кезде коммерциялық компьютерлік ойындар шығарумен айналысатын американдық компаниялардың көпшілігі банкротқа ұшырады. Нәтижесінде компьютерлік ойындардың әлемдік нарығында көптеген жылдар бойы Жапония ең алдымен Nintendo компаниялары басым болды. Дағдарыс сонымен қатар Батыстағы Commodore 64 және ZX Spectrum және Жапонияда NEC PC-98 сияқты компьютерлердің үй нарығын арттырды. Бұл дәуір Марио, Final Fantasy немесе Zelda туралы аңызға айналған ойын серияларын тудырды.

1990 жылдары ойындарда 2D-ден 3D-ге көшу орын алды. Dune II (1992) сияқты нақты уақыттағы стратегиялық ойындар және Doom (1993) сияқты бірінші жақтан көрсетілетін шутер жаңа жанрлардың пайда болуы мен өркендеуі, желілердің көбеюі және көп ойыншы ойындарға деген қызығушылық өлім-матчын және онлайн-турнирлерді тудырды. Аркадалық индустрия Street Fighter II немесе Mortal Kombat сияқты жекпе-жек ойындарының көбеюі арқасында біраз уақытқа жанданды. Ақпарат тасығыш ретінде ауыстырылатын картридждер мен иілгіш дискілердің орнына CD-ROM-ды пайдалану - ойындардың мәліметтер көлемін едәуір арттырды.

2000 жылдары ойындардың үшөлшемді графикасының дамуы жалғасып, жеке ойындарды киноларға жақындатып, интернет ойындарының таралуы жалғасты. Интернетке қол жетімділіктің кеңеюі мен әлеуметтік медианың гүлденуінен туындаған кең аудиторияға бағытталған кездейсоқ ойындарда бум болды. Интернетте (2004) басым болды. Екі мыңыңшы жылдардың екінші жартысында музыкалық ойындар танымал болды, мысалы, аркада машиналары Dance Dance Revolution (1998) және үй консолі Guitar Hero (2005). Ұялы телефондардың және кейінгі смартфондардың таралуы осы құрылғылар үшін ойын индустриясының өркендеуіне алып келді.

Жіктелуі

Компьютерлік ойындар бірнеше түрге бөлінеді:

• жанр бойынша
  • шутерлер (ағылш. shoot — ату) - атысу ойындары.
  • рольдік ойындар
  • аркадалар
  • симуляциялық ойындар
  • стратегиялар - Ойнаушыға тривиальді емес таңдау жасау қажеттілігі.
  • спорттық ойындар
  • оқиғалар
  • логикалық ойындар - аналитикалық ойлану қажет ойындар.
  • компьютерлік стол үсті ойындар
  • дамытпалы оқыту ойындар

• ойыншылар саны бойынша
  • жеке
  • бірнеше

Мұражайлар

Әлемнің әртүрлі елдерінде компьютерлік ойындарға арналған мұражайлар бар. Осындай мекемелердің алғашқыларының бірі Берлинде 1997 жылы ашылған компьютерлік ойындар мұражайы болды . Ол өзінің даму тарихындағы өзіндік ойындарды, мерзімді басылымдарды, дербес компьютерлер мен консольдарды ұсынады. Электрондық ойындар мен байланысты тарихи материалдарды жинау, сондай-ақ оларды америкалық рочестер қаласындағы Нью-Йорк штатындағы Халықаралық тарих орталығында табуға болады. Тағы бір мамандандырылған мұражай, дисплей консоль және компьютерлік ойындар - Музей искусства и цифровых развлечений Окленд, Калифорния. Бейне ойын мәдениетін сақтаумен Римдегі ViGaMus бейне ойын мұражайы айналысады. Мәскеу мен Санкт-Петербургте кеңестік ойын автоматтарының мұражайларына баруға болады.

Дереккөздер

1. Spacewar — первая компьютерная игра Мұрағатталған 24 тамыздың 2019 жылы..

Тағы қараңыз

• Ең көп сатылған видео ойындар тізімі