Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Кечуалар (кечуа Qhichwa runa) – үндіс халқы. Оңтүстік Америкадағы Перу, Боливия, Эквадор мемлекеттері халқының едәуір бөлігін құрайды. Перуде 7,7 млн., Эквадорда 4,3 млн., Боливияда 2,47 млн кечуалар тұрады. Сондай-ақ, Аргентина, Чили мен Колумбияда да тұрады. Жалпы саны 14,87 млн. адам. Кечуалар кечуа-аймара тобына жататын кечуа тілінде сөйлейді. Кечуа тілі көптеген диалектілерге бөлінеді. Жазуы латын әліпбиіне негізделген. Инк мәдениетінен қалған әдеби ескерткіштері сақталған. Қазіргі кезде Кечуалардың бір бөлігі испан тілді. Антропология жағынан Кечуалар моңғол нәсілінің америкалық тобына жатады, христиан дінінің католик тармағын ұстанады. Алайда, оларда христиандыққа дейінгі діни наным-сенімдері сақталған.
| Кечуа | |
 Кечуа-әйел баласымен (Перу) | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 19,6 - 25,2 миллион | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Перу | 13 887 073 адам |
 Эквадор | 6 018 691 адам |
 Боливия | 3 821 820 адам |
 Аргентина | 1 469 830 адам |
 Колумбия | 39,1 мың адам |
 Чили | 13 667 адам(2012 жылғы санақ) |
| Тілдері | |
| Діні | |
Тарихы
XV ғасырда инктер мемлекетінің құрылуынан басталған Кечуалардың этн. топтасуы XIX ғ-ға дейін созылды. XVI ғасырда Кечуаларды Испанияның басып алуы, құл иеленушілік пен отарлық қанаудың күшеюі олардың рулық-тайпалық бөлінісін жойып, азаттық қозғалысының өрістеуіне, бірыңғай халық болып қалыптасуына әсер етті. Отаршылық кезеңінің аяқ шенінде (19 ғ-дың 1-жартысы) көптеген ру-тайпаның бір этн. топқа бірігуі нәтижесінде Кечуалардың тілі, мәдениеті қалыптасты. Әр түрлі ауданда қоныстанған Кечуалардың экон. байланысын нығайтуы да этн. топтасу үрдісін жеделдете түсті. Ұлттық, нәсілдік қанауға қарсы Кечуалардың азаттық күресі 20 ғ-дың ортасына дейін созылып келді. Бұған 1855, 1914, 1922 – 23, 1931 жылдардағы ұлт-азаттық көтерілістері айғақ. Негізгі кәсіптері – егін, мал ш. Кечуалардың аз ғана бөлігі тау-кен өндірісінде еңбек етеді, қолөнермен шұғылданып, киім-кешек тігеді. Муз. аспаптар, ыдыс-аяқ, т.б. заттар жасайды. Балшықтан, қыштан бұйым жасау, тоқымашылық қолөнері дамыған. Қалған бөлігі ірі жер иелеріне жалданып еңбек етеді немесе жерді жалға алады. Ұлттық өнері мен төл мәдениеті сақталған.
Дереккөздер
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kechualar kechua Qhichwa runa үndis halky Ontүstik Amerikadagy Peru Boliviya Ekvador memleketteri halkynyn edәuir boligin kurajdy Perude 7 7 mln Ekvadorda 4 3 mln Boliviyada 2 47 mln kechualar turady Sondaj ak Argentina Chili men Kolumbiyada da turady Zhalpy sany 14 87 mln adam Kechualar kechua ajmara tobyna zhatatyn kechua tilinde sojlejdi Kechua tili koptegen dialektilerge bolinedi Zhazuy latyn әlipbiine negizdelgen Ink mәdenietinen kalgan әdebi eskertkishteri saktalgan Қazirgi kezde Kechualardyn bir boligi ispan tildi Antropologiya zhagynan Kechualar mongol nәsilinin amerikalyk tobyna zhatady hristian dininin katolik tarmagyn ustanady Alajda olarda hristiandykka dejingi dini nanym senimderi saktalgan KechuaKechua әjel balasymen Peru Bүkil halyktyn sany19 6 25 2 millionEn kop taralgan ajmaktarPeru13 887 073 adamEkvador6 018 691 adamBoliviya3 821 820 adamArgentina1 469 830 adamKolumbiya39 1 myn adamChili13 667 adam 2012 zhylgy sanak Tilderikechuasha ispanshaDinikatolicizmTarihyXV gasyrda inkter memleketinin kuryluynan bastalgan Kechualardyn etn toptasuy XIX g ga dejin sozyldy XVI gasyrda Kechualardy Ispaniyanyn basyp aluy kul ielenushilik pen otarlyk kanaudyn kүsheyui olardyn rulyk tajpalyk bolinisin zhojyp azattyk kozgalysynyn oristeuine biryngaj halyk bolyp kalyptasuyna әser etti Otarshylyk kezeninin ayak sheninde 19 g dyn 1 zhartysy koptegen ru tajpanyn bir etn topka birigui nәtizhesinde Kechualardyn tili mәdenieti kalyptasty Әr tүrli audanda konystangan Kechualardyn ekon bajlanysyn nygajtuy da etn toptasu үrdisin zhedeldete tүsti Ұlttyk nәsildik kanauga karsy Kechualardyn azattyk kүresi 20 g dyn ortasyna dejin sozylyp keldi Bugan 1855 1914 1922 23 1931 zhyldardagy ult azattyk koterilisteri ajgak Negizgi kәsipteri egin mal sh Kechualardyn az gana boligi tau ken ondirisinde enbek etedi kolonermen shugyldanyp kiim keshek tigedi Muz aspaptar ydys ayak t b zattar zhasajdy Balshyktan kyshtan bujym zhasau tokymashylyk koloneri damygan Қalgan boligi iri zher ielerine zhaldanyp enbek etedi nemese zherdi zhalga alady Ұlttyk oneri men tol mәdenieti saktalgan DerekkozderҚazak EnciklopediyasyBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet