Кендірлік көмір-жанғыш кен орны

Кендірлік көмір-жанғыш кен орны, Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданында, Зайсан қаласынан оңт.-шығысқа қарай 50 – 65 км жерде орналасқан. Кен орны 1874 ж. ашылған. 1920 ж. барлау жұмыстары жүргізілді. Кен орны солт.-батыс бағытта синклиналь қатпар жасай орналасқан. Геологиялық құрылымы палеозой, мезозой, кайнозой шөгінділерінен түзілген. Көмір қабаттары ортаңғы – жоғарғы карбон (Кендірлік свитасы), жоғарғы және жоғарғы триас (Толағай свитасы) кезеңдері түзілімдерімен байланысты. Жанғыш тақтатастар Кендірлік, Қараүңгір және (Сайқан) свиталарында шоғырланған. Кендірлік свитасында бір көмір (қалыңд. 2,1 – 2,7 м) және екі жанғыш тақтатас қабаттары анықталған. Аққалқан свитасында 50 шақты көмір қабаттары (жиынтық қалыңд. 19 м) анықталған, олардың ірілерінің қалыңд. 0,6 – 1,6 м-ден 5,1 м-ге дейін. Толағай свитасы синклинальдің орт. бөлігін толтырады, оның құрамында 48 қоңыр көмір қабаты бар, олардың 16-сының қалыңдығы 0,6 – 7,2 м. Тас көмірдің күлділігі жоғары (45%-ке дейін), күкірті аз (0,4 – 0,9%). Жанғыш массасының жылу бөлгіштігі 7,7 мың ккал/кг-ға дейін. Толағай свитасының көмірі қоңыр, күлділігі 10 – 55%, күкірті аз. Тас көмірдің 1800 м тереңдікке дейінгі қоры 587 млн. т, қоңыр көмір – 1033 млн. т (600 м тереңдікке дейін). Жанғыш тақтатастардың жалпы қоры 4075 млн. т, оның ішінде 708 млн. т-сы баланстық. Қазір кен орнындағы шағын ашық кеніштерде жергілікті тұтынушылардың қажетін өтейтін мөлшерде отын өндірілуде.

Дереккөздер:

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том