Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Джон Бардин (ағылш. John Bardeen; 23 мамыр 1908, Мэдисон, Висконсин, АҚШ — 30 қаңтар 1991, Бостон, Массачусетс, АҚШ) — американдық физик, өмірінде екі Нобель сыйлығын алған бес адамның бірі; тарихтағы жалғыз ғалым физика бойынша екі Нобель сыйлығын алған: 1956 жылы Уильям Брэдфорд Шокли және Уолтер Браттейнмен транзистор үшін және 1972 жылы Леон Нил Купер және Джон Роберт Шриффермен бірге кәдімгі асқын өткізгіштердің іргелі теориясы үшін алған. Енді бұл теория Бардин — Купер — Шриффер теориясы немесе жай ғана БКШ-теория деп аталады.
| Джон Бардин | |
| ағылш. John Bardeen | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Мадисон, АҚШ |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Бостон, АҚШ |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | Урбана-Шампейндегі Иллинойс университеті |
| Альма-матер | Принстон университеті |
| Ғылыми жетекші | Юджин Вигнер |
| Атақты шәкірттері | |
| Марапаттары |
|
АҚШ Ұлттық ғылым академиясының мүшесі (1954), Лондон корольдік қоғамының шетелдік мүшесі (1973), КСРО Ғылым академиясының (1982).
Алғашқы жылдары және білімі
Джон Бардин АҚШ-тың Висконсин штатындағы Мэдисон қаласында Чарльз бен Алтеа Бардиннің отбасында дүниеге келген. Чарльз Бардин Висконсин университетінде анатомия профессоры болған және сол жерде медициналық мектепті ашуға көмектесті. Алтеа Бардин Дэви зертханалық мектебінде сабақ берді және үйленгенге дейін интерьерді безендіру фирмасын басқарды. Тұрмысқа шыққаннан кейін ол өнер әлемінің белді тұлғасына айналды.
Бардиннің математикалық таланты өзін ерте сезінді. Оның жетінші сыныптағы математика пәнінің мұғалімі Бардинді қиын есептерді шешуге талпындырды, ал кейіннен Бардин оған «математикаға деген қызығушылығын бірінші болып оятқаны үшін» алғыс айтты.
Бардин мектепті 15 жасында тастап кетті, бірақ ол оқуды бірнеше жыл бұрын бітіруі мүмкін еді. Мектепті аяқтаудың кешігуіне басқа мектепте қосымша пәндерді тыңдауы, сондай-ақ анасының қайтыс болуы себеп болды. 1923 жылы Висконсин университетіне түсті.
Колледжде ол Зета-Пси (ағылш. Zeta Psi) бауырластығына қосылды. Ол талап етілетін кіру жарнасының бір бөлігін бильярд ойнау арқылы тапты.
Бардин 1928 жылы электротехника мамандығы бойынша бакалавр және магистр дәрежесін алды. Ол өзін қызықтырған физика — математика бойынша лекциялардың барлық курстарына қатысып, университетті 5 жылда — әдеттегіден бір жылға ұзағырақ бітірді. Бұл оған бір уақытта Лео Питерстің жетекшілігімен магистрлік диссертациясын жазуға мүмкіндік берді. Оның математика бойынша оқытушылары Уоррен Уивер мен Эдвард Ван Влек болды. Негізгі физикадан тәлімгері Джон Хазбрук Ван Флек болды, бірақ ол сондай-ақ Поль Дирак, Вернер Гейзенберг және Арнольд Зоммерфельд сияқты ғалымдар оған үлкен әсерін тигізді.
Бардин оқуын аяқтағаннан кейін Висконсин штатында біраз уақыт тұрып, зерттеуін жалғастырды, бірақ содан кейін Питтсбургте орналасқан Gulf Oil компаниясының зерттеу бөлімшесі — Gulf Research Laboratories-те үш жыл жұмыс істеді. Бұл жұмыс оны қызықтыруды тоқтатқаннан кейін ол Принстон университетінің математика бойынша магистратура бағдарламасына өтініш беріп, қабылданды.
Бардин магистрант ретінде математика мен физиканы оқыды, содан кейін Нобель сыйлығының лауреаты Юджин Вигнер кезінде қатты денелер физикасы бойынша математикалық физика бойынша докторлық дәреже (физика және математика ғылымдарының кандидаты сияқты) үшін диссертация жазды. Ол 1936 жылы Принстоннан диплом алды. Әкесінің қайтыс болуына байланысты Бардин Гарвард университетінде постдокторлық стипендия бойынша жұмысты бастамас бұрын диссертациясын аяқтай алмады және оны бірінші семестрде аяқтауға мәжбүр болды.
Отбасы
Принстонда Питтсбургтегі ескі досына қонаққа барған кезде ол Джейн Максвеллді кездестірді. Олар Принстоннан кеткенге дейін үйленді. Олардың Джеймс, Уильям және Элизабет атты үш баласы және алты немерелері болды. Ұлдары — физиктер Джеймс Бардин және Уильям Бардин.
Кейінгі өмірі мен мансабы
1938 жылдың күзінде Бардин Миннесота университетінің доценті қызметін атқарды.
1941 жылы дүниежүзілік соғыс басталып, Бардинді әріптестері АҚШ Әскери-теңіз күштерінің қару-жарақ зертханасына жұмысқа тұруға көндірді. Ол сонда төрт жыл жұмыс істеуі керек еді. 1943 жылы оған Манхэттен жобасына қатысу ұсынылды, бірақ отбасылық себептермен одан бас тартты. Артиллериялық зертханадағы қызметі үшін «Мақтаулы азаматтық қызметі үшін» медалімен марапатталды.
Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін Бардин академияға оралуға тырысты. Алайда, Миннесота университеті жас саланың — қатты дене физикасының маңыздылығын түсінбеді. Оған тек аз ғана жалақы ұсынылды. Оның қатты дене физикасы туралы білімі Бардинді қатты дене бөлімін ашқан Белл зертханасы үшін баға жетпес етті. Университет оның зерттеулеріне қолдау көрсетпегенін ескере отырып, ол 1945 жылы Белл зертханасының қызықты ұсынысын қабылдауға шешім қабылдады.
Белл зертханалары
1945 жылдың қазан айында Бардин Белл зертханасында жұмыс істей бастады. Ол отбасымен бірге Нью-Джерсидегі Саммит қаласына көшті, ол Мюррей Хилл зерттеу кампусының автобусында болды. Ол бұрын ағасы арқылы танысқан Уолтер Браттайнмен қайтадан дос болды. Браттайнның ағасы да Принстонда аспирантурада оқыған. 1947 жылы 23 желтоқсанда Бардин, Браттейн және Уильям Шокли (бардиннің сол кездегі менеджері) транзисторды жасады.
Академиялық шеңберге оралу
Бардин Иллинойс университетінің инженерлік факультетіне 1951 жылы қосылды. Бардиннің бірінші аспиранты 1962 жылы алғашқы көрінетін лазер мен жарықдиодты ойлап тапқан Ник Холоньяк (1954) болды.
Леон Купер және Роберт Шриффермен бірге Бардин кәдімгі асқын өткізгіштер теориясымен жұмыс істеді, бұл олардың атымен — БКШ теориясы аталды. Осы жұмысы үшін 1972 жылы Нобель сыйлығының лауреаты атанды.
Бардин 1971 жылы «Қатты денелердің өткізгіштігін түсінуге, транзисторды ойлап тапқаны және асқын өткізгіштіктің микроскопиялық теориясына қосқан зор үлесі үшін» IEEE Құрмет медалін алды.
Бардин қарапайымдылығымен танымал болған. Иллинойс штатында 40 жылға жуық профессор болғанына қарамастан, оның көршілері мен студенттері оны негізінен пикниктері үшін еске алды, ол достарына тамақ әзірледі, олардың көпшілігі университеттегі жетістіктерінен бейхабар еді. Иллинойс университетінің инженерлік бөліміндегі аула оның құрметіне аталған.
Ксерокс
Бардин Ксерокс корпорациясының маңызды кеңесшісі болды. Өзінің тыныш мінезіне қарамастан, ол Ксерокс менеджерлерін Калифорниядағы Ксерокс Парк зерттеу мекемесіне қолдау көрсетуге көндіріп, оған тән емес қадам жасады, бұл кезде бас компания оның зерттеу орталығының пайдасы жоқ деп есептеді.
Өлім
Бардин 1991 жылы 30 қаңтарда жүрек ұстамасынан қайтыс болды.
Марапаттау және мойындалу
- 1952 — Стюарт Баллантайн медалі
- 1954 — Джон Скотт медалі
- 1954 — Оливер Бакли сыйлығы
- 1956 — Физика бойынша Нобель сыйлығы
- 1962 — Фриц Лондон сыйлығы
- 1965 — АҚШ Ұлттық ғылым медалі
- 1971 — IEEE Құрмет медалі
- 1972 — Физика бойынша Нобель сыйлығы
- 1973 — Джеймс Мэдисон медалі
- 1975 — Франклин медалі
- 1977 — Президенттің Бостандық медалі
- 1983 — Вашингтон сыйлығы
- 1984 — NAE негізін қалаушылар сыйлығы
- 1987 — М. В. Ломоносов атындағы Үлкен алтын медаль
- 1988 — Гарольд Пендер сыйлығы
Шығармалар
- Дж. Бардин, Дж. Шриффер Асқын өткізгіштікті зерттеудегі жаңалық = Recent developments in superconductivity. / Ауд. Н.И.Гинзбург. В.Л.Гинзбург пен Л.П.Горков ред. — М. : Физматғыз, 1962 — (Физиканың қазіргі мәселелері).
Дереккөздер
- Bardeen; John (1908—1991)(қолжетпейтін сілтеме) (ағыл.)
Әдебиет
- Храмов Ю. А. Бардин, Джон // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М. : Наука, 1983. — С. 23. — 400 с. — 200 000 экз.
- Бардин (Bardeen) Джон // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Hoddeson, Lillian and Vicki Daitch. True Genius: the Life and Science of John Bardeen. National Academy Press, 2002. (ISBN 0-309-08408-3)
- Биография Джона Бардина (ағыл.)
Сілтемелер
- Өмірбаяны (ағыл.)
- Нобель сайтындағы ақпарат: 1956, 1972 ж (ағыл.))
- Nobel-Winners.com сайтынан өмірбаяны (ағыл.))
- IEEE тарихи орталығының веб-сайтынан өмірбаяны (ағыл.))
- Бардинмен Принстондағы тәжірибесі туралы сұхбат
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Dzhon Bardin agylsh John Bardeen 23 mamyr 1908 Medison Viskonsin AҚSh 30 kantar 1991 Boston Massachusets AҚSh amerikandyk fizik omirinde eki Nobel syjlygyn algan bes adamnyn biri tarihtagy zhalgyz galym fizika bojynsha eki Nobel syjlygyn algan 1956 zhyly Uilyam Bredford Shokli zhәne Uolter Brattejnmen tranzistor үshin zhәne 1972 zhyly Leon Nil Kuper zhәne Dzhon Robert Shriffermen birge kәdimgi askyn otkizgishterdin irgeli teoriyasy үshin algan Endi bul teoriya Bardin Kuper Shriffer teoriyasy nemese zhaj gana BKSh teoriya dep atalady Dzhon Bardinagylsh John BardeenTugan kүni23 mamyr 1908 1908 05 23 Tugan zheriMadison AҚShҚajtys bolgan kүni30 kantar 1991 1991 01 30 82 zhas Қajtys bolgan zheriBoston AҚShAzamattygy AҚShҒylymi ayasyfizikaZhumys ornyUrbana Shampejndegi Illinojs universiteti Minnesota universitetiAlma materPrinston universiteti Viskonsin Medison universiteti Medison Ortalyk orta mektebi Viskonsin universitetinin orta mektebiҒylymi zhetekshiYudzhin VignerAtakty shәkirtteriMarapattaryFizika salasyndagy Nobel syjlygy 1956 1965 Fizika salasyndagy Nobel syjlygy 1972 1987 AҚSh Ұlttyk gylym akademiyasynyn mүshesi 1954 London koroldik kogamynyn sheteldik mүshesi 1973 KSRO Ғylym akademiyasynyn 1982 Algashky zhyldary zhәne bilimiDzhon Bardin AҚSh tyn Viskonsin shtatyndagy Medison kalasynda Charlz ben Altea Bardinnin otbasynda dүniege kelgen Charlz Bardin Viskonsin universitetinde anatomiya professory bolgan zhәne sol zherde medicinalyk mektepti ashuga komektesti Altea Bardin Devi zerthanalyk mektebinde sabak berdi zhәne үjlengenge dejin intererdi bezendiru firmasyn baskardy Turmyska shykkannan kejin ol oner әleminin beldi tulgasyna ajnaldy Bardinnin matematikalyk talanty ozin erte sezindi Onyn zhetinshi synyptagy matematika pәninin mugalimi Bardindi kiyn esepterdi sheshuge talpyndyrdy al kejinnen Bardin ogan matematikaga degen kyzygushylygyn birinshi bolyp oyatkany үshin algys ajtty Bardin mektepti 15 zhasynda tastap ketti birak ol okudy birneshe zhyl buryn bitirui mүmkin edi Mektepti ayaktaudyn keshiguine baska mektepte kosymsha pәnderdi tyndauy sondaj ak anasynyn kajtys boluy sebep boldy 1923 zhyly Viskonsin universitetine tүsti Kolledzhde ol Zeta Psi agylsh Zeta Psi bauyrlastygyna kosyldy Ol talap etiletin kiru zharnasynyn bir boligin bilyard ojnau arkyly tapty Bardin 1928 zhyly elektrotehnika mamandygy bojynsha bakalavr zhәne magistr dәrezhesin aldy Ol ozin kyzyktyrgan fizika matematika bojynsha lekciyalardyn barlyk kurstaryna katysyp universitetti 5 zhylda әdettegiden bir zhylga uzagyrak bitirdi Bul ogan bir uakytta Leo Piterstin zhetekshiligimen magistrlik dissertaciyasyn zhazuga mүmkindik berdi Onyn matematika bojynsha okytushylary Uorren Uiver men Edvard Van Vlek boldy Negizgi fizikadan tәlimgeri Dzhon Hazbruk Van Flek boldy birak ol sondaj ak Pol Dirak Verner Gejzenberg zhәne Arnold Zommerfeld siyakty galymdar ogan үlken әserin tigizdi Urbana men Shampejn Illinojs universitetindegi Bardin men askyn otkizgishtik teoriyasyna arnalgan eskertkish takta Bardin okuyn ayaktagannan kejin Viskonsin shtatynda biraz uakyt turyp zertteuin zhalgastyrdy birak sodan kejin Pittsburgte ornalaskan Gulf Oil kompaniyasynyn zertteu bolimshesi Gulf Research Laboratories te үsh zhyl zhumys istedi Bul zhumys ony kyzyktyrudy toktatkannan kejin ol Prinston universitetinin matematika bojynsha magistratura bagdarlamasyna otinish berip kabyldandy Bardin magistrant retinde matematika men fizikany okydy sodan kejin Nobel syjlygynyn laureaty Yudzhin Vigner kezinde katty deneler fizikasy bojynsha matematikalyk fizika bojynsha doktorlyk dәrezhe fizika zhәne matematika gylymdarynyn kandidaty siyakty үshin dissertaciya zhazdy Ol 1936 zhyly Prinstonnan diplom aldy Әkesinin kajtys boluyna bajlanysty Bardin Garvard universitetinde postdoktorlyk stipendiya bojynsha zhumysty bastamas buryn dissertaciyasyn ayaktaj almady zhәne ony birinshi semestrde ayaktauga mәzhbүr boldy OtbasyPrinstonda Pittsburgtegi eski dosyna konakka bargan kezde ol Dzhejn Maksvelldi kezdestirdi Olar Prinstonnan ketkenge dejin үjlendi Olardyn Dzhejms Uilyam zhәne Elizabet atty үsh balasy zhәne alty nemereleri boldy Ұldary fizikter Dzhejms Bardin zhәne Uilyam Bardin agyl Kejingi omiri men mansaby1938 zhyldyn kүzinde Bardin Minnesota universitetinin docenti kyzmetin atkardy 1941 zhyly dүniezhүzilik sogys bastalyp Bardindi әriptesteri AҚSh Әskeri teniz kүshterinin karu zharak zerthanasyna zhumyska turuga kondirdi Ol sonda tort zhyl zhumys isteui kerek edi 1943 zhyly ogan Manhetten zhobasyna katysu usynyldy birak otbasylyk sebeptermen odan bas tartty Artilleriyalyk zerthanadagy kyzmeti үshin Maktauly azamattyk kyzmeti үshin medalimen marapattaldy Ekinshi dүniezhүzilik sogys ayaktalgannan kejin Bardin akademiyaga oraluga tyrysty Alajda Minnesota universiteti zhas salanyn katty dene fizikasynyn manyzdylygyn tүsinbedi Ogan tek az gana zhalaky usynyldy Onyn katty dene fizikasy turaly bilimi Bardindi katty dene bolimin ashkan Bell zerthanasy үshin baga zhetpes etti Universitet onyn zertteulerine koldau korsetpegenin eskere otyryp ol 1945 zhyly Bell zerthanasynyn kyzykty usynysyn kabyldauga sheshim kabyldady Bell zerthanalary 1945 zhyldyn kazan ajynda Bardin Bell zerthanasynda zhumys istej bastady Ol otbasymen birge Nyu Dzhersidegi Sammit kalasyna koshti ol Myurrej Hill zertteu kampusynyn avtobusynda boldy Ol buryn agasy arkyly tanyskan Uolter Brattajnmen kajtadan dos boldy Brattajnnyn agasy da Prinstonda aspiranturada okygan 1947 zhyly 23 zheltoksanda Bardin Brattejn zhәne Uilyam Shokli bardinnin sol kezdegi menedzheri tranzistordy zhasady Akademiyalyk shenberge oralu Bardin Illinojs universitetinin inzhenerlik fakultetine 1951 zhyly kosyldy Bardinnin birinshi aspiranty 1962 zhyly algashky korinetin lazer men zharykdiodty ojlap tapkan Nik Holonyak 1954 boldy Leon Kuper zhәne Robert Shriffermen birge Bardin kәdimgi askyn otkizgishter teoriyasymen zhumys istedi bul olardyn atymen BKSh teoriyasy ataldy Osy zhumysy үshin 1972 zhyly Nobel syjlygynyn laureaty atandy Bardin 1971 zhyly Қatty denelerdin otkizgishtigin tүsinuge tranzistordy ojlap tapkany zhәne askyn otkizgishtiktin mikroskopiyalyk teoriyasyna koskan zor үlesi үshin IEEE Қurmet medalin aldy Bardin karapajymdylygymen tanymal bolgan Illinojs shtatynda 40 zhylga zhuyk professor bolganyna karamastan onyn korshileri men studentteri ony negizinen piknikteri үshin eske aldy ol dostaryna tamak әzirledi olardyn kopshiligi universitettegi zhetistikterinen bejhabar edi Illinojs universitetinin inzhenerlik bolimindegi aula onyn kurmetine atalgan Kseroks Bardin Kseroks korporaciyasynyn manyzdy kenesshisi boldy Өzinin tynysh minezine karamastan ol Kseroks menedzherlerin Kaliforniyadagy Kseroks Park zertteu mekemesine koldau korsetuge kondirip ogan tәn emes kadam zhasady bul kezde bas kompaniya onyn zertteu ortalygynyn pajdasy zhok dep eseptedi Өlim Bardin 1991 zhyly 30 kantarda zhүrek ustamasynan kajtys boldy Marapattau zhәne mojyndalu1952 Styuart Ballantajn medali 1954 Dzhon Skott medali 1954 Oliver Bakli syjlygy 1956 Fizika bojynsha Nobel syjlygy 1962 Fric London syjlygy 1965 AҚSh Ұlttyk gylym medali 1971 IEEE Қurmet medali 1972 Fizika bojynsha Nobel syjlygy 1973 Dzhejms Medison medali 1975 Franklin medali 1977 Prezidenttin Bostandyk medali 1983 Vashington syjlygy 1984 NAE negizin kalaushylar syjlygy 1987 M V Lomonosov atyndagy Үlken altyn medal 1988 Garold Pender syjlygyShygarmalarDzh Bardin Dzh Shriffer Askyn otkizgishtikti zertteudegi zhanalyk Recent developments in superconductivity Aud N I Ginzburg V L Ginzburg pen L P Gorkov red M Fizmatgyz 1962 Fizikanyn kazirgi mәseleleri DerekkozderBardeen John 1908 1991 kolzhetpejtin silteme agyl ӘdebietHramov Yu A Bardin Dzhon Fiziki Biograficheskij spravochnik Pod red A I Ahiezera Izd 2 e ispr i dop M Nauka 1983 S 23 400 s 200 000 ekz Bardin Bardeen Dzhon Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 Hoddeson Lillian and Vicki Daitch True Genius the Life and Science of John Bardeen National Academy Press 2002 ISBN 0 309 08408 3 Biografiya Dzhona Bardina agyl SiltemelerӨmirbayany agyl Nobel sajtyndagy akparat 1956 1972 zh agyl Nobel Winners com sajtynan omirbayany agyl IEEE tarihi ortalygynyn veb sajtynan omirbayany agyl Bardinmen Prinstondagy tәzhiribesi turaly suhbat