Граммофон табағы

Граммофон табағы — бетінде дыбыс жазылған, жіңішке сызат жолдары бар диск. 1970 жылға дейін шеллак (табиғи смолд) негізді шифер толтырғышы бар табақтар шығарылды. Мұндай граммофон габақтарын граммофонда ауыр мембрана арқылы ойнйтуға болғанымен, тез сынғыш әрі дыбысты қайта жаңғырту сапасы төмен болды. Қазіргі ұзақ ойнайтын табақтар электрофондарда электрлік қайта жаңғыртуға арналып, синтетикалық сынбайтын материалдан жасалады. Қажетті дыбысты қайта жаңғыртатын аппаратураны пайдалану кезінде мұндай табақтар төмендегідей сапалық көрсеткіштерді қамтамасыз етеді: динамикалық диапазоны 57 дб, жиілік жол ағы 20—20 000 Гц, сызықты емес ауытқу- коэффициенті 0,5% тен көп емес. Ұзақ ойнайтын табақтардың амплитудалық-жиіліктік сипаттамасы дүние жүзінің бәрінде бірдей.

Табақтар

Табақтардың басым көпшілігі 33 1/3 айн/мин айналу жиілігінде жазылған. Диаметрі үш түрлі болады: 175, 250 және 300 мм болып, бір бет ін ің дыбыс шығаруының орташа ұзақтығы диаметрлеріне сәйкес 7—8, ІЗ—15 және 20—24 минутқа жетеді. Табақ саңы-лауының диаметрі 7,24 мм, қалыңдығы 1,5— 2,0 мм, массасы 120—135 г. Балаларға түрлі түсті болып шығарылғанымен, граммофон табақтары көбінесе қара түсті болады. Диаметрі 175 мм, айналыс жиілігі 45 айн/мин граммофон табақтары да шығарылған. Табақтарды автоматты түрде іріктеп, алмастыратын автомат құрылғыларға арналған күйтабақтардың саңылау диаметрі 38 мм-ге жетеді. Мұндай табақтардағы жазуды қайта жаңғырту үшін арнайы қосымша табақша пайдаланылады.

Сөйлеу программасы

Сөйлеу программасы (зағиптарға арналған «Сөйлейтін кітап») айналу жиілігі 8 1/3 айн/мин, бір беттің дыбыс шығару ұзақтығы 1 — 1,5 сағатқа жететін табақтарға жазылады. Диаметрі 175 мм, айналу жиілігі минутына 33 1/3 болатын ұзақ ойнайтын солқылдақ граммофон табақтары кеңінен қолданылуда, олардың сапалық көрсеткіштері кәдімгі табақтардан төмен болғанымен, ұзақ мерзімге шыдайды.

Табақтарды таңбалау

Әр елде табақтарды таңбалаудың өзіндік жүйесі қолданылады. КСРО-да төмендегідей таңбаланады: алғашқы әріп М, С, К жазу түрін (монофондық, стереофондық, квадрофондық); солқылдақ табақ екендігін; алғашқы цифр (0-ден 9-ға дейін) шығарма жанрын, қандай жазылым екенін көрсетеді:

• 0 — гимндер, документтік және қоғамдық -саяси жазылым;
• 1 —симфониялық, опералық, камералық және хор музыкасы, үрлемелі оркестрге арналған музыка;
• 2 — орыс халық музыкасы, орыс халық аспаптары;
• 3 — КСРО халықтарының творчествосы;
• 4 — поэзия, проза, драматургия;
• 5 — балаларға арналған жазылым:
• 6 — эстрада, совет композиторларының әндері, оперетта;
• 7 — оқыту жазылымы (сабақ, лекция, фонохреотоматия т. б.)
• 8 — шетел халықтарының музыкасы (фольклор);
• 9 — басқа жазылымдар (арнайы заказдар, өлшем жазылымы, құстар үні т. б.).

Екінші цифр (0,1 не 2)— табақ диаметрі, яғни ретіне сәйкес 300, 250 немесе 175 мм. одан кейінгі бес цифр табақ бетіндегі жазылым нөмірін көрсетеді. Көлбеу сызықшадан кейінгі цифрлар жазылымы жүргізілген аппарат орнының, жазу вариантының нөмірлерін білдіреді.

Дереккөздер

1. Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9