Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Басқа мағыналар үшін Біржан сал деген бетті қараңыз.“Біржан — Сара” — операсы. Либреттосын Қажым Жұмалиев жазған.
Премьерасы 1946 жылы 7 қазанда Қазақ опера және балет театрында (Алматы) өтті. 1949 ж. 2-, 3-рет өңделіп, 1957 ж. қайта қойылды. Алғашқы қойылымындағы басты партияларды Ә. Үмбетбаев (Біржанды), К. Байсейітова (Сараны) орындады. Реж. Қ.Жандарбеков, дирижері Г.Столяров, суретшісі А. Ненашев болды.
“Біржан — Сара” көп актілі лирикалық-драмалық опера. Оның негізіне 19 ғ-да өмір сүрген ақын, әнші-композитор Біржан салдың өмірі мен оның Сара ақынмен айтысы алынған. Либреттоға ақын өмірі жайлы деректер және Біржан мен Сара айтысындағы сюжеттік оқиғалар арқау болған. Операның драматургиялық желісінде Біржан мен Сараның махаббатын көрсететін лирикалық бағыт пен Біржан мен Жанбота болыстың арасындағы күресті көрсететін (бұл Біржанның әйгілі “Жанбота” әнінен алынған) әлеум. бағыт қатар жүріп отырады. Біржан салдың шығармаларындағы еркіндік, намыс, адамгершілік мәселелері бас кейіпкердің прототипіне де, операның бүкіл тақырыптық бағытына да негіз болған. Біржан бейнесі әншінің өз әндері (“Айтбай”, “Жанбота”, “Біржан сал”, “Адасқақ”, т.б.) және М. Төлебаевтың музыкасы арқылы ашылған. Опера ұлттық бояуы қанық, әсерлі лирикалық көріністерге, айшықты мелодияға толы. Операда ұлттық музыкалық формалар (әдет-ғұрыптық фольклор “жар-жар”, сыңсу, жоқтау, әсіресе, ақындар айтысы) өте әдемі әрі орынды қолданылған. 4 актілі опера қақтығысқа толы қарама-қайшы көріністерге (1-актідегі бас кейіпкердің нәзік ғашықтық дуэтіне айналатын әдемі айтыс кенеттен Біржан мен Жанботаның қақтығысы көрінісіне ауысып кетеді. 3-актідегі салтанатты той қарама-қарсы екі жақтың жаңа дауымен үзіліп қалады) құрылған. Опера 1958 жылы Мәскеуде өткен Қазақ өнері мен әдебиетінің онкүндігінде көрсетілген. “Біржан — Сара” — рухы жағынан қазақтың халықтық эпостарына жақын, шын мәніндегі романтикалық шығарма” деп жазды белгілі музыка зерттеуші В. Виноградов. 1949 жылы операға КСРО Мемлекеттік сыйлық берілді. Айшықты ұлттық бояуы қанық шығарма қазақ опера өнерінің классикалық туындысы болып табылады. 1959 жылы бұл туынды Башқұрт опера және балет театрында (Уфа қаласы) қойылды.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baska magynalar үshin Birzhan sal degen betti karanyz Birzhan Sara operasy Librettosyn Қazhym Zhumaliev zhazgan Premerasy 1946 zhyly 7 kazanda Қazak opera zhәne balet teatrynda Almaty otti 1949 zh 2 3 ret ondelip 1957 zh kajta kojyldy Algashky kojylymyndagy basty partiyalardy Ә Үmbetbaev Birzhandy K Bajsejitova Sarany oryndady Rezh Қ Zhandarbekov dirizheri G Stolyarov suretshisi A Nenashev boldy Birzhan Sara kop aktili lirikalyk dramalyk opera Onyn negizine 19 g da omir sүrgen akyn әnshi kompozitor Birzhan saldyn omiri men onyn Sara akynmen ajtysy alyngan Librettoga akyn omiri zhajly derekter zhәne Birzhan men Sara ajtysyndagy syuzhettik okigalar arkau bolgan Operanyn dramaturgiyalyk zhelisinde Birzhan men Saranyn mahabbatyn korsetetin lirikalyk bagyt pen Birzhan men Zhanbota bolystyn arasyndagy kүresti korsetetin bul Birzhannyn әjgili Zhanbota әninen alyngan әleum bagyt katar zhүrip otyrady Birzhan saldyn shygarmalaryndagy erkindik namys adamgershilik mәseleleri bas kejipkerdin prototipine de operanyn bүkil takyryptyk bagytyna da negiz bolgan Birzhan bejnesi әnshinin oz әnderi Ajtbaj Zhanbota Birzhan sal Adaskak t b zhәne M Tolebaevtyn muzykasy arkyly ashylgan Opera ulttyk boyauy kanyk әserli lirikalyk korinisterge ajshykty melodiyaga toly Operada ulttyk muzykalyk formalar әdet guryptyk folklor zhar zhar synsu zhoktau әsirese akyndar ajtysy ote әdemi әri oryndy koldanylgan 4 aktili opera kaktygyska toly karama kajshy korinisterge 1 aktidegi bas kejipkerdin nәzik gashyktyk duetine ajnalatyn әdemi ajtys kenetten Birzhan men Zhanbotanyn kaktygysy korinisine auysyp ketedi 3 aktidegi saltanatty toj karama karsy eki zhaktyn zhana dauymen үzilip kalady kurylgan Opera 1958 zhyly Mәskeude otken Қazak oneri men әdebietinin onkүndiginde korsetilgen Birzhan Sara ruhy zhagynan kazaktyn halyktyk epostaryna zhakyn shyn mәnindegi romantikalyk shygarma dep zhazdy belgili muzyka zertteushi V Vinogradov 1949 zhyly operaga KSRO Memlekettik syjlyk berildi Ajshykty ulttyk boyauy kanyk shygarma kazak opera onerinin klassikalyk tuyndysy bolyp tabylady 1959 zhyly bul tuyndy Bashkurt opera zhәne balet teatrynda Ufa kalasy kojyldy Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 II tom Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz