Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Антициклон (грекше anti – қарсы, cyclon - айналым) – біркелкі тұйықталған, атмосфералық қысымы жоғары аймақ, яғни жоғарғы қысым жүйесі.
Қысым орталығынан шетіне қарай төмендей береді. Соған сәйкес жел антициклонның орталығынан шетіне қарай және Жердің өз осінің айналуының ықпалымен Солтүстік жарты шарда оңға, Оңтүстік жарты шарда солға қарай бұрыла соғады. Ені 2-3 мың , км-ге жетеді. Орталық бөлігінде ауа жоғарыдан төмен қарай құлдырайды да, барған сайын құрғай түседі. Сондықтан Антициклон өткенде қыста суық, жазда жылы, ашық ауа райы қалыптасады. Тұрақты Антициклон Антарктиданың үстінде, екі жарты шардың субтропиктік ендіктерінде айтарлықтай жиі қалыптасады (Азор антициклоны, Солтүстік-Тынық мұхит антициклоны). Сонымен бірге қыста қоңыржай ендіктердегі құрылықтардың үстінде де пайда болады (мысалы, Сібір антициклоны).
Кейде антициклон деп кез келген қысым жоғары және біркелкі қысым сызықтарымен тұйықталмаған “қысым жотасын” да айта береді. Анициклонда ауа қысымы ортасынан шетіне қарай төмендейді. Солтүстік жарты шарда антициклон ауасы сағат тілінің айналу бағытымен орталықтан сыртқа қарай ағады. Оңтүстік жарты шарда ауа сағат тіліне қарсы бағытта, сыртқа қарай ағады. Антициклон ортасында ауа жоғарыдан төмен бағытталғандықтан, онда атмосфера шептері болмайды. Ауа массасы төмен түскен сайын адиабатты түрде жылиды да температура инверсиясы пайда болады. Қазақстанға, көбіне, қыста шығыстан тараса, жазда батыстан Азор антициклоны әсерін тигізеді. Құрлық үстіндегі антициклонның орталығында селдір бұлтты ауа райы орнығады және оның солтүстігінде жылы ауа массасы қалыптасып, жазда будақ бұлттар, қыста қатпарлы бұлттар бақалады.
Антициклон - ең күшті қысымы орталығында, ал ең аз қысымы шет жағында болатын тұйық концентрлік изобаралары мен оларға сәйкес келген сопақ желілері бар тропосферадағы жоғары қысымды атырап. Кейде (қыста Азияның үстінде) Антициклонның ортасында қысым 1070 мб- дан артуы мүмкін, әдетте, ол орташа қысым 1010—1015 мб (теңіз деңгейіне келтірілгенде) болған жағдайда 1025—1040 мб- ға тең келеді. Антициклонның мөлшері көлденеңінде 2—3 мың км және одан да астам болады. Жыл бойы әр жарты шардың үстінде бірнеше тоуліктен бірнеше аптаға дейін созылатын жүздеген Антициклон түзіледі. Кейде Антициклон кандай да бір ауданда, әсіресе материктер үстінде ұзақ уакьтт тұрақта- нады. Антициклон субтропиктік ендіктер (мысалы, Азор антициклоны, Солтүстік Тынық мұхит антициклоны) мен Антарктида, ал қыста қоңыржай ендіктердегі материктер үстінде жиі болады. Ауа массасының батыстан тасымалдануына сәйкес Антициклонның басым бағыттары батыстан шығысқа қарай, қозғалу жылдамдығы 30—40 км/сағ-қа дейін жетеді. Жел Антициклонның орталығына қатысты Солтүстік жарты шарда сағат тілінің бағытымен, Оңтүстік жарты шарда сағат тіліне қарсы бағытта қозғалады да, орасан үлкен құйын түзеді.
Антициклонды ағыс
Солтүстік жарты шарда сағат тілі жүрісінің бағыты бойынша түзілетін, ал Оңтүстік жарты шарда оған қарсы бағытта ағатын теңіздер мен мұхиттардағы судың айналма ағысы.
Антициклондық жылжу
Ауа тасқынының антициклондық құйынын күшейтетін желдің горизонт бағытта қозғалуы. Антициклондық жылжу желдің жылдамдығы Солтүстік жарты шарда тек солдақ оңға қарай, ал Оңтүстік жарты шарда оңнан солға қарай баяулағанда ғана болады.
Антициклондық инверсия
Антициклондағы температура инверсиясы. Жер бетіндегі радиациялық инверсия және бос атмосферадағы деп екіге бөлінеді. Атмосферадағы температура инверсиясының басым бөлігі нақ осы антициклондық инверсия болып табылады.
Антициклондық құйын
Солтүстік жарты шарда сағат тілі жүрісінің бағытымен, Оңтүстік жарты шарда оғап қарсы бағытта айналатын мұхиттағы тік немесе көлбеу өсті су құйыны.
Антициклондық циркуляция
Антициклондағы ауа қозғалысының жүйесі; яғни антициклон орталығының төңірегінде ауаның Солтүстік жарты шарда сағат тілі жүрісінің бағыты бойынша, Оңтүстік жарты шарда оған қарсы бағытта айналатын қозғалысы.
Дереккөздер
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 жыл. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Anticiklon grekshe anti karsy cyclon ajnalym birkelki tujyktalgan atmosferalyk kysymy zhogary ajmak yagni zhogargy kysym zhүjesi Anticiklon shemasy Қysym ortalygynan shetine karaj tomendej beredi Sogan sәjkes zhel anticiklonnyn ortalygynan shetine karaj zhәne Zherdin oz osinin ajnaluynyn ykpalymen Soltүstik zharty sharda onga Ontүstik zharty sharda solga karaj buryla sogady Eni 2 3 myn km ge zhetedi Ortalyk boliginde aua zhogarydan tomen karaj kuldyrajdy da bargan sajyn kurgaj tүsedi Sondyktan Anticiklon otkende kysta suyk zhazda zhyly ashyk aua rajy kalyptasady Turakty Anticiklon Antarktidanyn үstinde eki zharty shardyn subtropiktik endikterinde ajtarlyktaj zhii kalyptasady Azor anticiklony Soltүstik Tynyk muhit anticiklony Sonymen birge kysta konyrzhaj endikterdegi kurylyktardyn үstinde de pajda bolady mysaly Sibir anticiklony Kejde anticiklon dep kez kelgen kysym zhogary zhәne birkelki kysym syzyktarymen tujyktalmagan kysym zhotasyn da ajta beredi Aniciklonda aua kysymy ortasynan shetine karaj tomendejdi Soltүstik zharty sharda anticiklon auasy sagat tilinin ajnalu bagytymen ortalyktan syrtka karaj agady Ontүstik zharty sharda aua sagat tiline karsy bagytta syrtka karaj agady Anticiklon ortasynda aua zhogarydan tomen bagyttalgandyktan onda atmosfera shepteri bolmajdy Aua massasy tomen tүsken sajyn adiabatty tүrde zhylidy da temperatura inversiyasy pajda bolady Қazakstanga kobine kysta shygystan tarasa zhazda batystan Azor anticiklony әserin tigizedi Қurlyk үstindegi anticiklonnyn ortalygynda seldir bultty aua rajy ornygady zhәne onyn soltүstiginde zhyly aua massasy kalyptasyp zhazda budak bulttar kysta katparly bulttar bakalady Anticiklon en kүshti kysymy ortalygynda al en az kysymy shet zhagynda bolatyn tujyk koncentrlik izobaralary men olarga sәjkes kelgen sopak zhelileri bar troposferadagy zhogary kysymdy atyrap Kejde kysta Aziyanyn үstinde Anticiklonnyn ortasynda kysym 1070 mb dan artuy mүmkin әdette ol ortasha kysym 1010 1015 mb teniz dengejine keltirilgende bolgan zhagdajda 1025 1040 mb ga ten keledi Anticiklonnyn molsheri koldeneninde 2 3 myn km zhәne odan da astam bolady Zhyl bojy әr zharty shardyn үstinde birneshe toulikten birneshe aptaga dejin sozylatyn zhүzdegen Anticiklon tүziledi Kejde Anticiklon kandaj da bir audanda әsirese materikter үstinde uzak uaktt turakta nady Anticiklon subtropiktik endikter mysaly Azor anticiklony Soltүstik Tynyk muhit anticiklony men Antarktida al kysta konyrzhaj endikterdegi materikter үstinde zhii bolady Aua massasynyn batystan tasymaldanuyna sәjkes Anticiklonnyn basym bagyttary batystan shygyska karaj kozgalu zhyldamdygy 30 40 km sag ka dejin zhetedi Zhel Anticiklonnyn ortalygyna katysty Soltүstik zharty sharda sagat tilinin bagytymen Ontүstik zharty sharda sagat tiline karsy bagytta kozgalady da orasan үlken kujyn tүzedi Anticiklondy agysSoltүstik zharty sharda sagat tili zhүrisinin bagyty bojynsha tүziletin al Ontүstik zharty sharda ogan karsy bagytta agatyn tenizder men muhittardagy sudyn ajnalma agysy Anticiklondyk zhylzhuAua taskynynyn anticiklondyk kujynyn kүshejtetin zheldin gorizont bagytta kozgaluy Anticiklondyk zhylzhu zheldin zhyldamdygy Soltүstik zharty sharda tek soldak onga karaj al Ontүstik zharty sharda onnan solga karaj bayaulaganda gana bolady Anticiklondyk inversiyaAnticiklondagy temperatura inversiyasy Zher betindegi radiaciyalyk inversiya zhәne bos atmosferadagy dep ekige bolinedi Atmosferadagy temperatura inversiyasynyn basym boligi nak osy anticiklondyk inversiya bolyp tabylady Anticiklondyk kujynSoltүstik zharty sharda sagat tili zhүrisinin bagytymen Ontүstik zharty sharda ogap karsy bagytta ajnalatyn muhittagy tik nemese kolbeu osti su kujyny Anticiklondyk cirkulyaciyaAnticiklondagy aua kozgalysynyn zhүjesi yagni anticiklon ortalygynyn tonireginde auanyn Soltүstik zharty sharda sagat tili zhүrisinin bagyty bojynsha Ontүstik zharty sharda ogan karsy bagytta ajnalatyn kozgalysy DerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Su sharushylygy Almaty Mektep 2002 Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Geografiya zhәne geodeziya Almaty Mektep baspasy 2007 zhyl 264 bet ISBN 9965 36 367 6Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet